Cô Chiêm bế thằng Tâm ngồi cạnh giường Phong. Phong bảo: "Mình ơi, thằng Tâm là giọt máu cuối cùng của họ Phạm đấy. Chỉ mong giọt máu này đỏ chứ không phải thứ máu đen như ông cha nó." Nói xong thì nấc mấy cái rồi đi.

Truyện kể về dòng họ Phạm ở Kẻ Noi thuộc huyện Từ Liêm. Ông tổ với nghề làm ruộng và buôn bán, trước khi chết đã gieo vào người con trai cả làm nghề mổ lợn ước mơ có con cháu thành danh về đường học vấn. Và rồi như ước nguyện, cháu đích tôn đời thứ ba là Phạm Ngọc Chiểu đỗ đạt trong một kỳ thi và được bổ làm tri huyện, cũng kể từ ấy dòng họ Phạm đã trải qua biết bao thăng trầm, thịnh suy đều có.

Nguyễn Huy Thiệp gửi gắm vào truyện những điều mà tác giả cũng đang trăn trở, về văn chương, tiền bạc, sự tham lam và nhân cách của con người, về sự học và ý nghĩa của nó. Đôi dòng bình luận về văn chương dưới tiếng nói của một thầy nho và  một người làm nghề đồ tể khá thú vị "văn chương có cái gì từa tựa lẽ phải.", "Văn chương có nhiều thứ lắm. Có thứ văn chương hành nghề kiếm sống. Có thứ văn chương sửa mình. Có thứ văn chương trốn đời, trốn việc. Lại có thứ văn chương làm loạn.", "cũng như thịt mông, thịt thủ, thịt sấn, thịt dọi. Nhưng cũng là thịt cả thôi".

Giọt máu được trích từ tập truyện Hạc vừa bay vừa kêu thảng thốt của Nguyễn Huy Thiệp.