Xác phàm là câu chuyện chuyển giới của hai người bạn trai thân thiết là con của các liệt sĩ hy sinh trong cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979. Nam, tên người em, có bố là lính thuộc quyền chỉ huy của bố Việt. Vì một cơ duyên nào đó, khi vợ Việt qua đời, Nam đã quyết định giải phẫu chuyển giới để trở thành mẹ của con Việt. Trên bàn giải phẫu, những hồi ức lần lượt được tái hiện. Cuộc chiến tranh biên giới được kể bởi những hồn linh đã trú ngụ trong xác phàm của Nam làm người đọc hiểu thêm hơn về những ngày động loạn ở một vùng biên, nơi có cửa khẩu Quốc Môn, pháo đài Cảnh Giác, Đồn Tả, Đồn Hữu và thị xã Vùng Biên. Đan xen trong câu chuyện chiến tranh là chuyện kể về một thời dựng xây sau đổi mới với muôn mặt thị trường được hồi ức bởi Việt và Nam.

Những tưởng cuộc giải phẫu chuyển giới sẽ không có gì khó khăn, nhưng cuối cùng sau khi đã hoàn thành sứ mạng của một xác phàm để kể lại một cuộc chiến đấu ngỡ chừng bị quên lãng, Nam đã dần trút hởi thở cuối cùng vì đã làm xong nhiệm vụ.

Hẳn độc giả sẽ đặt câu hỏi: Liệu Nguyễn Đình Tú có tham vọng quá chăng khi muốn bổ sung và thậm chí là viết lại một giai đoạn lịch sử, về “cuộc xâm lăng thứ mười một và tiến quân chậm nhất trong lịch sử” của giặc phương Bắc với nước ta? Có lẽ, sử liệu ở khoảng cách gần khó có thể huyền ảo như ánh trăng đùa giỡn bóng mây - nhưng, nhà văn của những cốt cách nhức buốt bản năng Hồ sơ một tử tù, Nháp, Kín, Phiên bản, Hoang tâm… đã làm tròn bổn phận của một nhà văn trong dòng chảy thời đại: dò tìm, ngụp lặn, bơi ngược dòng bằng cả thân thể, trí năng của mình để chứng thực cảm giác gần gũi nhất, thiết tha nhất và chân thực nhất về một mảng ngầm tâm linh, tâm lý, tâm thế và tâm sử dân tộc. Vượt khỏi địa hạt thế mạnh là hiện thực, văn Nguyễn Đình Tú trong Xác phàm thiên về cảm luận và bay bổng lâng lâng giữa đường biên tam giác lãng mạn - tượng trưng - huyền ảo.

Viết lại một giai đoạn lịch sử - Nhà phê bình trẻ Trịnh Sơn