Sinh ra trong buổi đất nước nguy biến, giặc Minh xâm lược, tài năng cùng sự mẫn cảm với thời thế đã đưa Nguyễn Trãi đến với nghĩa quân Lam Sơn, góp công lớn đưa sự nghiệp giải phóng dân tộc đến thắng lợi hoàn toàn.

Đất nước hòa bình, Nguyễn Trãi hăm hở với hoài bão xây dựng, tái thiết đất nước sau những ngày dài bị tàn phá nhưng những người kề vai sát cánh ngày xưa ấy giờ lại là rào cản cho sự đi lên của nước nhà. Cám cảnh quan trường, ông lui về ở ẩn, lánh đi thế sự chán chường.

Ngỡ rằng bậc danh nhân hiếm có ấy sẽ có thể vui thú điền viên nhưng có ai ngờ rằng người ấy lại phải chịu những oan khiên thảm khốc nhất trong lịch sử phong kiến nước ta. Nguyên Trãi bị kéo vào vụ án Lệ Chi viên, bị gian thần vu tội sát vua, phải chịu án tru di tam tộc.

Đến năm 1464, vua Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi, tìm con cháu, sưu tầm lại thơ văn của ông và khẳng định nhân cách, tấm lòng, tâm hồn lớn của Nguyễn Trãi với câu nói nổi tiếng "Ức Trai tâm thượng quang khuê tảo".

Tập 37: Nguyễn Trãi thuộc công trình Lịch sử Việt Nam bằng tranh ra đời nhằm mục đích giới thiệu lịch sử nước nhà một cách ngắn gọn, sinh động, có hệ thống, qua cách kể chuyện súc tích và tranh minh họa.

Bộ sách tranh nhiều tập này cố gắng phản ánh con người và đất nước Việt Nam theo đúng tiến trình lịch sử với không gian, văn hóa, y phục, tính cách phù hợp với từng thời kỳ, từng triều đại cụ thể.

Bộ Lịch sử Việt Nam bằng tranh thực hiện xuyên suốt từ thời cổ của các thời đại đồ đá, đồ đồng đến thời Hùng Vương dựng nước; trải qua ngàn năm Bắc thuộc đến thời kỳ tự chủ của các triều đại Ngô, Đinh, Lê, Lý, Trần, Lê, Nguyễn và cuối cùng là hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước vừa qua.

Bộ sách được chia làm nhiều tập, mỗi tập viết về một thời kỳ hay một nhân vật, một vấn đề tiêu biểu của thời kỳ đó. Mỗi tập có cấu trúc độc lập riêng nhưng hài hòa trong một thổng thể chung là Lịch sử Việt Nam. Trong quá trình biên soạn, các tác giả còn chú ý thể hiện các đặc điểm văn hóa, lễ hội, phong tục tập quán tiêu biểu của từng thời kỳ lịch sử.

Công trình là nỗ lực chung của các họa sĩ, các cán bộ nghiên cứu của Viện Khoa học Xã hội tại Tp. Hồ Chí Minh và Nhà xuất bản Trẻ.